Człowiek żywi nadzieję, a nadzieja żywi człowieka
Jeden z najwybitniejszych współczesnych polskich filozofów bada zjawisko podejrzane i mało
komentowane, z pogranicza serca i rozumu, a jednocześnie bardzo ludzką, emocjonalną
potrzebę.
Czy o nadzieję trzeba walczyć? Dlaczego za nadzieję uważa się często coś, co wcale nią nie
jest? Autor tropi losy nadziei - od Platona po Tischnera. Uważnie przygląda się definicjom
św. Tomasza i Jacka Dukaja. I wreszcie opisuje, jak sam widzi nadzieję - zwłaszcza tę
zderzoną z powszechnym poczuciem beznadziei. Jak rozwijało się myślenie o niej od czasów
starożytnych aż po współczesność?
Publikacja niebywale trafia w swój czas. Jeszcze pamiętamy pandemię, dotyka nas wojna,
załamują się światowe gospodarki. A książka niesie pocieszenie.
Swoją mądrą książką Jacek Filek odpowiada na potężny kryzys nadziei. Nie proponuje
jednak zbioru zaleceń - jak żyć (z nadzieją), ale historię filozoficznej refleksji nad tym
pojęciem. Taki zamysł może wydawać się luksusem w czasie, gdy uzasadniony lęk przed
jutrem paraliżuje naszą zdolność do oczekiwania na coś dobrego. A jednak analizy Filka są
bezcenne, bo pokazują, że właśnie krytyczne myślenie może przybliżyć nas do nadziei,
która liczy się z lękiem, i nie jest matką głupich. Autor przekonuje, że możemy nie tylko
rozpaczać, ale też "nadziejować". Bo nadzieja nie jest uczuciem, stanem pasywnym, w który
popadamy, lecz przyrodzoną zdolnością do akceptacji świata. Jak pisała Emily Dickinson,
jest "tym upierzonym / Stworzeniem na gałązce / Duszy" (tłum. S. Barańczak).
dr hab. Łukasz Tischner
Jacek Filek - filozof, emeryt. prof. zw. UJ, wydał m.in.: Z badań nad istotą wartości
etycznych (Kraków 1996), Filozofia jako etyka (Kraków 2001 - nominowana do Nagrody
Jana Długosza dla najlepszej książki w dziedzinie humanistyki), Filozofia odpowiedzialności
XX wieku (Kraków 2003 - nagroda ministra), Etyka. Reinterpretacja (Kraków 2014 -
nagroda im. ks. Józefa Tischnera). Jego artykuły były publikowane m.in. w "Kwartalniku
Filozoficznym" czy "Tygodniku Powszechnym". Uzyskał patent dla "Szachownicy dla trzech
osób" - wynalazek zdobył medale na światowych wystawach w Norymberdze i w Brukseli.