Niejednoznaczność stanów i przeżyć religijnych to kwestia dyskutowana od czasów, kiedy nauka przekroczyła granice wiary. Kłopotom racjonalnego myślenia zaczęło wówczas towarzyszyć uczucie, które stało się zasadnicze dla pojmowania religii i metafizycznych doznań.
Doświadczenia mistyczne, jak zauważył amerykański filozof i psychofizjolog William James, pozostają zawsze niewypowiadalne, nieuchwytne i tymczasowe. Doznający ich ludzie mogą jedynie im się poddać, później jednak próbować o nich opowiedzieć, nazwać je, a ich przekaz może stać się inspiracją dla artystów, fascynującym przedmiotem dociekań dla badaczy oraz impulsem do duchowych poszukiwań innych ludzi.
Doświadczeniu mistycznemu można przyglądać się z rozmaitych perspektyw: filozoficznej, historycznej, religioznawczej, literackiej i literaturoznawczej, antropologicznej i neuronaukowej. Można też próbować przekraczać granice między tymi dyscyplinami. Niniejszy tom zawiera artykuły w pięciu językach autorstwa badaczy z różnych krajów, którzy poświęcili swoją uwagę najbardziej mglistym i najtrudniejszym do uchwycenia aspektom doświadczeń mistycznych.