Zabrali nam Rosję... powieść-idylla

Książka nagrodzona Rosyjskim Bookerem Dziesięciolecia jest nostalgicznym wspomnieniem prawdziwej Rosji sprzed rewolucji bolszewickiej, która zniszczyła kraj wraz z jego dorobkiem kulturalnym, naukowym i duchowym. Autor, za pośrednictwem narratora w trzeciej osobie, który czasami płynnie przechodzi w narrację w pierwszej osobie, przywołuje życie rosyjskiej inteligencji i arystokracji, nazywanej w książce białą kością. Rodzina Czudakowów (w książce Sawwinów-Striemouchowów) należała do tzw. specprzesiedleńców z połowy XX wieku, mieszkających w małym miasteczku w Kazachstanie Czebaczyńsku (dzisiejszy Szczczuczyńsk). Książka jest opowieścią o pięknie życia z zgodzie z naturą, o radzeniu sobie w ekstremalnych warunkach zesłania, a jednocześnie o sile ludzkiego ducha i serca. Jak pisał autor:
"Były to czasy, kiedy wcześniej czy później każdy mógł trafić dołagru lub na zesłanie. Toczyły się więc ożywione dyskusje, ktonajlepiej znosi taką poniewierkę. Bratanek hrabiego StenbokaFermora, mający za sobą dziesięć lat łagru o zaostrzonym rygorze nad Bałchaszem, uważał, że jedynie biała kość. Wydawać by się mogło, że pospólstwo (był drugim człowiekiem, używającym tego terminu) nawykło dociężkiej pracy a jednak nie. Miesiąc, dwa w łagrze i już z takiego nieszczęśnika robi się dochodiaga! A nasz brat mówił jakoś tam wytrzymuje. Od razu można też rozpoznać: kto z kadetów, kto z floty czy nawet spośród prawników. Widać to, według Stenboka, po zachowaniu. Zgodnie z jego teorią wychodziło jeszcze na to, że ci szlachetnie urodzeni nawet mniej cierpieli: bogate życie wewnętrzne skłaniało ich do rozmyślań, mieli też co powspominać. A biedny chłop czy robotnik, no cóż? Oprócz swej wioski lub warsztatu nigdy niczego nie widział. Tosamo partyjniak, choćby i wysoko postawiony, zaledwie łyknął trochę lepszego życia, a już dostał się za kraty".
Aleksander Czudakow (1938-2005) rosyjski literaturoznawca, badacz twórczości Antoniego Czechowa, laureat Rosyjskiej Nagrody Bookera pierwszego dziesięciolecia XXI wieku. Jego przodkowie byli spokrewnieni z Marią Skłodowską-Curie. Słowo wstępne specjalnie do polskiego tłumaczenia napisała jego żona prof. Marietta Omarowna Czudakowa, rosyjska literaturoznawczyni i pisarka, członkini Akademii Europejskiej.
Książka jest drugą pozycją w naszej serii "Rosja nie zagranica".