Od Vixdum Poloniae unitas do Totus tuus Polaniae..

W zamyśle organizatorów konferencja miała być okazją do spotkania, prezentacji badań, dyskusji i wymiany doświadczeń dla badaczy zainteresowanych naukowym rozpoznaniem dziejów Kościoła na wschodnich obszarach Rzeczypospolitej. W tekście otwierającym publikację metropolita białostocki abp Edward Ozorowski zwrócił uwagę na różnicę w postrzeganiu Kościoła przez zajmujących się jego dziejami historyków i teologów. Inni autorzy skupili się na kwestiach administracyjnych lokalnych Kościołów: opisali część archidiecezji wileńskiej, która przez blisko pół wieku pozostawała w granicach Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej, scharakteryzowali również historyczne zmiany granic biskupstw na obszarze obecnej diecezji łomżyńskiej. Kolejne artykuły poświęcono skomplikowanym stosunkom narodowościowym panującym w archidiecezji wileńskiej, w diecezji pińskiej oraz w samym Wilnie. Omówiono formy i metody katechizacji na Wileńszczyźnie w drugiej połowie XX w., przybliżono historię Kościoła na Głębocczyźnie w aspekcie zaangażowania wiernych. Nakreślono losy Zgromadzenia Córek Maryi Niepokalanej na Wileńszczyźnie oraz księży pracujących w parafii Wiżajny w diecezji łomżyńskiej. W pewnym związku z sytuacją narodowościową pozostaje referat poświęcony rosyjskojęzycznym czasopismom neounickim Christijanin i K'Sojedinieniju wydawanym w przedwojennym Wilnie. Książka zawiera też część biograficzną. Uczestnicy konferencji, zachęceni do prezentacji postaw osób zaangażowanych w życie Kościoła, przygotowali referaty dotyczące wybranych zagadnień z działalności bp. Jerzego Matulewicza, bp. Mikołaja Sasinowskiego, ks. Karola Lubiańca, ks. Józefa Marsngera, ks. Michała Sopoćki.
Tom uzupełniają artykuły będące plonem wyjazdów studyjnych do miejsc istotnych na kościelnej mapie regionu Tykocina i Supraśla oraz do starej fary, najstarszego zachowanego kościoła w Białymstoku.