Celem zawartej w książce analizy jest przede wszystkim ustalenie w jakich przypadkach sądy dostrzegają nadużywanie, jakie cechy przypisują konkretnemu żądaniu oraz jak procesowo taka sprawa się kończy. W tej mierze kluczowa będzie odpowiedź na pytanie, czy podmiot zobowiązany do udostępniania informacji publicznej może - w świetle orzecznictwa - nie zrealizować obowiązku informacyjnego w przypadku stwierdzenia nadużycia prawa.
W polskim prawie nie ma przepisu, który pozwalałby na zaniechanie obowiązku udostępnienia informacji publicznej ze względu na nadużycie prawa do informacji. Wydaje się to na pierwszy rzut oka okolicznością sprzyjającą dla osób korzystających z prawa dostępu do informacji publicznej. Okazuje się jednak, że pojęcie nadużycia prawa do informacji wielokrotnie poruszane jest w orzecznictwie sądów administracyjnych oraz znajduje wyraz w treści wydawanych rozstrzygnięć.
W praktyce sądów administracyjnych nadużycie prawa do informacji publicznej jest odnoszone do m.in.:
- oceny, czy określona informacja stanowi informację publiczną,
- stosowania instytucji informacji przetworzonej,
- przyznawania prawa pomocy na etapie postępowania sądowoadministracyjnego,
- zasadności wymierzania grzywny organowi za nieprzekazanie skargi do sądu,
- oceny, czy bezczynność organu miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa,
- tzw. miarkowania kosztów postępowania sądowego,
- możliwości oddalenia skargi przez sąd administracyjny.
Zarazem, orzecznictwo nie prezentuje jednolitego podejścia do pojmowania nadużycia prawa do informacji publicznej, dopuszczalności podniesienia przez organ zarzutu nadużycia w toku postępowania, czy też finalnie instrumentów prawnych, których stosowanie może się wiązać ze stwierdzonym nadużyciem. W niepewnej sytuacji znajdują się zarówno osoby korzystające z prawa do informacji, gdyż nie wiedzą, kiedy ich wniosek może zostać zakwalifikowany przez organ lub sąd jako przejaw nadużycia, jak i podmioty stosujące prawo, gdyż nie mają pewności, w jakich sytuacjach zarzut nadużycia może okazać się skuteczny.
Celem książki jest analiza orzecznictwa sądów administracyjnych poruszających zagadnienie nadużycia prawa do informacji. Krytycznej ocenie poddano stosowanie klauzuli nadużycia w praktyce orzeczniczej oraz instrumenty prawa materialnego i procesowego wykorzystywane przez sądy i organy w przypadku uznania, że w sprawie doszło do nadużycia prawa do informacji publicznej. Rozważania uzupełnił przegląd prawodawstwa innych wybranych krajów, jak również analiza sprawy dyscyplinarnej radcy prawnego, ukaranego za reprezentowanie klienta nadużywającego prawa.
Dzięki tej publikacji dowiecie się Państwo m.in.:
- Kiedy możemy mówić o nadużyciu prawa do informacji publicznej?
- W jakich przypadkach sądy administracyjne stosują klauzulę nadużycia?
- Jakie instrumenty prawne są stosowane w przypadku uznania, że w sprawie doszło do nadużycia?
- Jakie są wątpliwości natury prawnej i konstytucyjnej posługiwania się klauzulą nadużycia w sytuacji braku ustawowej regulacji?
- Jakie instrumenty prawne mogą być stosowane przez organ, w sytuacji gdy realizacja wniosku o udostępnienie informacji publicznej nie dałaby się pogodzić z bieżącą działalnością podmiotu publicznego?
Poradnik skierowany jest do:
- osób, korzystających z prawa do informacji publicznej, które w reakcji na złożony wniosek dowiedziały się o tym, że stanowi on nadużycie prawa,
- organów administracji publicznej, stosujących ustawę o dostępie do informacji publicznej,
- radców prawnych i adwokatów, reprezentujących strony w postępowaniu o udostępnienie informacji publicznej,
- sędziów sądów administracyjnych, orzekających w sprawach dostępu do informacji publicznej,
- naukowców, zajmujących się zagadnieniem dostępem do informacji publicznej lub zagadnieniem nadużycia prawa.