Znaczenie przejrzystości w polityce pieniężnej od lat 90. ubiegłego wieku systematycznie wzrasta, co przypisuje się wymogom demokracji, rosnącej roli rynków finansowych, a także - a może przede wszystkim - docenieniu roli oczekiwań uczestników rynku w mechanizmie transmisji impulsów monetarnych do sfery realnej gospodarki. Banki centralne państw Europy Środkowej również zdają się dostrzegać korzyści płynące z prowadzenia polityki pieniężnej w sposób jasny i zrozumiały dla otoczenia gospodarczego, gdyż - wzorem wiodących banków centralnych na świecie - znacznie zwiększyły zakres udostępnianych informacji oraz wykształciły nowe podejście do komunikacji społecznej. Przyjęte przez nie strategie komunikacyjne doprowadziły jednak do wypracowania różnych standardów przejrzystości instytucjonalnej, które ewoluowały w trakcie badanego okresu; żaden też nie respektuje pełnych wymogów stawianych przejrzystemu prowadzeniu polityki pieniężnej. Jednocześnie zwracają uwagę liczne podejmowane przez nie inicjatywy, mające na celu zwiększenie przejrzystości behawioralnej, tj. poprawę relacji i stopnia zrozumienia pomiędzy instytucjami, na barkach których spoczywa ciężar odpowiedzialności za prowadzenie polityki pieniężnej, a otoczeniem gospodarczym. Poprawie stopnia społecznego zrozumienia dla procesów zachodzących w polityce pieniężnej służą wszelkie działania o charakterze edukacyjno-informacyjno-wydawniczym, skierowane do mocno zróżnicowanych grup odbiorców. O tym, dlaczego tak istotne jest z punktu widzenia skuteczności realizacji polityki pieniężnej, aby obydwie strony komunikacji cechowała "jednolitość pojmowania", oraz jakie wysiłki podejmują banki centralne Polski, Czech, Słowacji, Węgier i Rumunii, aby sprostać wyzwaniu zwiększania przejrzystości swoich działań, jak i o istocie oraz rodzajach przejrzystości, traktuje niniejsza publikacja. Wykorzystując indeks stworzony przez P. Geraats i S. Eijffingera, autorka dokonała analizy porównawczej przejrzystości instytucjonalnej pięciu banków centralnych Europy Środkowej oraz banków centralnych Nowej Zelandii, Wielkiej Brytanii i Szwecji, reprezentujących państwa uprzemysłowione o ugruntowanej pozycji banku centralnego. Ocenie podlegał stopień przejrzystości polityki pieniężnej na każdym z wyróżnionych etapów procesu decyzyjnego oraz jego zmiany w czasie. Analizę poprzedza krótka charakterystyka banków centralnych w każdym z omawianych krajów - sposób prowadzenia polityki pieniężnej stanowi tło dla analizy zaobserwowanych zmian wskaźnika przejrzystości.